Na današnji dan – 29. april

Danas je ponedeljak, 29. april, 120. dan 2024. Do kraja godine ima 246 dana.

1429. – Francuska nacionalna junakinja Jovanka Orleanka u Stogodišnjem ratu, na čelu odreda od 800 ljudi, ušla u Orlean i poslije nekoliko dana natjerala u bjekstvo engleske osvajače, koji su sedam mjeseci opsjedali grad.

1628. – Švedska i Danska su u Straslundu sklopile savez protiv češkog generala u službi Habsburgovaca, grofa Albrehta Vencela fon Valenštajna, koji je u Tridesetogodišnjem ratu predvodio rimokatoličku vojsku protiv protestantskih snaga, čime je i Švedska ušla u taj vjerski rat.

1769. – Rođen engleski vojskovođa i državnik Artur Velzli – prvi vojvoda od Velingtona koji je porazio francuskog cara Napoleona Prvog 1815. kod Vaterloa. Kao vođa torijevske desnice bio je premijer od 1828. do 1830.

1818. – Rođen ruski car Aleksandar Drugi Nikolajevič Romanov, koji je 1861. – šest godina po stupanju na prijesto, oslobodio seljake feudalnih obaveza. Tokom vladavine do 1881. – kad su ga ubili članovi tajnog terorističkog udruženja „Narodna volja“ – progonio je nosioce naprednih ideja, ali je sproveo buržoaske reforme, reorganizovao sudstvo, upravu i vojsku i osvojio Kirgiziju, Turkmeniju, Uzbekistan i dijelove Kavkaza.

1837. – Rođen francuski general Žorž Ernest Bulanže, ministar vojske od 1886. do 1887, vođa uticajnog političkog pokreta koji umalo nije srušio Treću Republiku. Stvorio je reakcionarni i antiparlamentarni pokret bulanžista, okupivši sve neprijatelje Republike, koju je težio da uništi i da obnovi monarhiju u Francuskoj. Kad su ga republikanci optužili za pokušaj prevrata, pobjegao je u Belgiju, gdje je 1891. izvršio samoubistvo.

1854. – Rođen francuski matematičar, fizičar i filozof Žil Anri Poenkare, koji je prije Alberta Ajnštajna zasnovao specijalnu teoriju relativiteta. Objavio je više od 500 matematičkih radova, izučavao je analitičku i nebesku mehaniku, hidrodinamiku, astronomiju, geodeziju, teorijsku i matematičku fiziku. Stvorio je teoriju automorfnih funkcija, jedan je od osnivača topologije, razvio je elektromagnetsku teoriju svjetlosti, elektriciteta i optike DŽejmsa Maksvela, matematičke metode u nebeskoj mehanici i astronomiji, dao kritičku analizu kosmogonijskih hipoteza. U filozofiji se bavio teorijom nauke, teorijom saznanja i opštom metodologijom. Objavio je 32 knjige. Djela: „Nauka i hipoteza“, „Vrijednost nauke“, „Nauka i metoda“, „Nove metode nebeske mehanike 1-3“.

1892. – U Beogradu su srpski pisci i naučnici osnovali Srpsku književnu zadrugu, čiji je prvi predsjednik bio Stojan Novaković, a potpredsjednik Jovan Jovanović – Zmaj, koji je izradio i njen amblem. Prva objavljena knjiga bila je „Život i priključenija“ Dositeja Obradovića.

1899. – Rođen srpski istoričar književnosti Miloš Savković, profesor gimnazije u Beogradu. Ubili su ga četnici 1943. Djela: „Istorija jugoslovenske književnosti“ , studije o srpskim i hrvatskim piscima, ogledi o francuskim realistima.

1899. – Rođen američki pijanista, kompozitor i šef orkestra – Edvard Kenedi „Djuk“ Elington, jedan od najznačajnijih džez muzičara. Orkestar koji je osnovao 1926. uzor je svim orkestrima džez muzike. Napisao je oko 2.000 kompozicija.

1901. – Rođen japanski car Hirohito, koji je vladao od 1921, kad je kao regent zamjenjivao bolesnog oca. Krunisan je 1926. i bio na prijestolu do smrti 1989. Poslije poraza Japana u Drugom svjetskom ratu – tokom kojeg je podsticao osvajanja, ne osvrćući se na ogromne patnje pokorenih nacija – 1946. se odrekao „božanskog porijekla“. Vlast mu je znatno ograničena ustavom iz 1947. i od tada je među Japancima uporno širen mit o dobroćudnom caru, koga je od svega najviše zanimala botanika.

1907. – Rođen američki filmski režiser austrijskog porijekla Fred Cineman, autor filmova realističke opservacije i angažovanog tretmana socijalnih problema i unutrašnjih moralnih sukoba. Filmovi: „Oči u noći“, „Sedmi krst“, „LJudi“, „Tereza“, „Tačno u podne“, „Svat“, „Odavde do vječnosti“ , „Oklahoma!“, „Šešir pun kiše“, „Starac i more“, „Priča o kaluđerici“, „Čovjek za sva vremena“ , „Operacija `Šakal`“.

1936. – Rođen indijski dirigent i violinista Zubin Mehta, jedan od najvećih dirigenata 20. vijeka, koji je karijeru profesionalnog dirigenta započeo nastupima u Jugoslaviji i Belgiji. NJegovo dirigovanje odlikuje fascinantna sugestivnost, romantična toplina izraza i raskošna sonornost.

1945. – Američke trupe u Drugom svjetskom ratu oslobodile najstariji njemački koncentracioni logor Dahau, koji su nacisti osnovali 1933. U njemu je ubijeno oko 70.000 ljudi, uključujući 6.000 Jugoslovena.

1945. – U Drugom svjetskom ratu kapitulirale njemačke snage u sjevernoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj.

1951. – Umro austrijski filozof Ludvig Vitgenštajn, zaslužan što je problematika jezika, značenja i smisla iskaza dobila posebno mjesto u filozofiji. Dela: „Filozofska istraživanja“, „Plava i smeđa knjiga“, „Napomene o osnovama matematike“, „Filozofske napomene“.

1965. – Vlada Australije odlučila da pošalje trupe u Vijetnam radi pomoći snagama južnovijetnamskog režima i američkoj vojsci u borbi protiv armije Sjevernog Vijetnama i Vijetkonga, oslobodilačkog pokreta Južnog Vijetnama.

1975. – Amerikanci u haosu napustili Sajgon, neslavno okončavši dvije decenije intervencije SAD u Vijetnamu, čime je praktično završen Vijetnamski rat tokom kojeg je poginulo više od 58.000 američkih vojnika.

1980. – Umro engleski filmski režiser Alfred Hičkok, koji se proslavio filmovima kriminalističkog žanra i strave, u kojima je sa svojevrsnim humorom slikao građansko društvo. Bio je majstor filmske montaže, napetosti i ambijenta. Filmovi: „Čovjek koji je suviše znao“, „Rebeka“, „Ptice“, „Psiho“, „39 stepenica“, „Tajni agent“, „Ozloglašena“, „Slučaj Paradin“, „Konopac“, „Prozor u dvorištu“, „Pozovi M. radi ubistva“, „Nevolje sa Harijem“, „Marni“, „Topaz“, „Porodična zavjera“, „Frenezija“, „Vrtoglavica“, „Sjever-sjeverozapad“.

1991. – U zemljotresu u sovjetskoj republici Gruziji poginulo više od 140 ljudi.

1995. – U Šri Lanki tamilski pobunjenici oborili vojni avion, usmrtivši 52 osobe u letjelici.

1999. – S nekoliko projektila ispaljenih iz aviona NATO srušen telekomunikacioni toranj na Avali. Taj objekat, viši od 200 metara, izgrađen 1965, bio je jedan od najprepoznatljivijih simbola Beograda.

2003. – Penzionisani hrvatski general Janko Bobetko, koga je Haški tribunal optužio za ratne zločine nad Srbima u Medačkom džepu 1993. godine, umro u svojoj kući.

2008. – Umro Albert Hofman, švajcarski hemičar, pronalazač LSD-a.

Dešavanja u Bijeljini
Izvor: desavanjaubijeljini.com