Na današnji dan – 27. novembar

8. p. n. e. – Umro rimski pisac Flak Kvint Horacije, najveći rimski lirski pjesnik, koji se više od ijednog grčkog ili rimskog pjesnika odlikovao raznovrsnošću stihova (24 vrste) i strofa (19). Tokom boravka u Atini podrobno je upoznao grčku kulturu, filozofiju i umjetnost. Njegov trezveni klasicizam, hladne ironične opservacije, artificijelnost i strogi moralni zahtjevi, usklađeni s estetskom savršenošću pjesme, imali su ogroman uticaj na rimsko, ranohrišćansko i evropsko pjesništvo. Djela: „Epode“, „Satire“ (dvije knjige), „Pjesme“ ili „Ode“ (četiri knjige), „Pisma“ (dvije knjige u heksametrima).

1570. – Umro italijanski arhitekta i vajar Jakopo Sansovino, majstor proporcija i savršene harmoničnosti konstrukcije i dekora. Najprije je radio u Firenci i Rimu, a 1527. je prešao u Veneciju, gdje je podigao svoje najljepše građevine – Biblioteku i Lođetu. Zgrade koje je projektovao ukrašavao je sopstvenim statuama. Izradio je i statue „Neptun“ i „Mars“ na stepeništu Duždeve palate i reljefe u mermeru u lođi crkve Svetog Marka.

1701. – Rođen švedski fizičar i astronom Anders Celzijus, tvorac skale za mjerenje toplote – koja je po njemu dobila ime. Osmatrao je sjevernu svjetlost i efekte njenih magnetnih smetnji, obavljao svjetlosna mjerenja i ispitivao meteorološke pojave i Jupiterove satelite, ali je pažnju naučne javnosti pobudio tek izumom skale za mjerenje toplote. Na njoj je tačka ključanja vode označena sa 100, a tačka otapanja leda s nula stepeni. Sopstvenim sredstvima podigao je opservatoriju u rodnoj Upsali. Osim Celzijusove, postoji i Farenhajtova skala za mjerenje toplote – podijeljena na 180 i Reomirova – podijeljena na 80 stepeni.

1874. – Rođen izraelski državnik i hemičar Haim Azrijel Vajcman, pronalazač sintetičkog acetona, prvi predsjednik Izraela od 1948. do smrti 1952. Bio je direktor hemijske laboratorije Britanskog admiraliteta od 1916. do 1919, predsjednik Svjetske cionističke organizacije od 1920. do 1931. i Jevrejske agencije od 1929. do 1931. i od 1935. do 1946.

1879. – Francuska skupština iz Versaja premještena u Pariz.

1895. – Umro francuski pisac Aleksandar Dima – Sin, koji je udario temelje pozorišne društvene drame. Napisao je 16 pozorišnih komada, uključujući dramatizaciju romana „Dama s kamelijama“. Ostala djela: drame „Nezakoniti sin“, „Deniza“, „Gospodin Alfons“, „Polusvijet“.

1895. – Švedski fabrikant i pronalazač dinamita Alfred Nobel u Parizu napisao testament kojim je veliko bogatstvo zavještao za razvoj nauke i literature i borcima za mir. Predvidio je pet jednakih dijelova za nagrade – za fiziku, hemiju, medicinu, književnost i mir. Umro je 1896, a nagrade su prvi put dodijeljene 1901. „Nagrada treba da se dijele bez ikakvih obzira na nacionalnost“, piše u testamentu. Od 1969. dodjeljuje se i Nobelova nagrada za ekonomiju.

1919. – Poslije Prvog svjetskog rata, u kojem je učestvovala na strani Centralnih sila, Bugarska je u Neiju potpisala mirovni ugovor na osnovu kojeg je Dobrudža pripala Rumuniji, primorje Trakije Grčkoj, a gradovi Strumica, Bosilegrad i Caribrod /Dimitrovgrad/ Jugoslaviji.

1921. – Rođen čehoslovački državnik slovačkog porijekla Aleksander Dubček, vođa pokreta reformi u Čehoslovačkoj krajem šezdesetih godina 20. vijeka, nazvanih „Praško proljeće“. Bio je najistaknutiji protagonista demokratizacije i preporoda društva i Komunističke partije Čehoslovačke i izgradnje „socijalizma s ljudskim likom“. U Drugom svjetskom ratu 1944. je učestvovao u slovačkom narodnom ustanku. Od 1963. bio je na čelu Komunističke partije Slovačke, a u januaru 1968. je izabran za generalnog sekretara Centralnog komiteta KPČ umjesto Antonjina Novotnog. Svrgut je poslije vojne intervencije pet zemalja Varšavskog pakta u avgustu 1968. U decembru 1969. je naimenovan za ambasadora u Turskoj, ali je već 1970. opozvan i potom je skoro dvije decenije proveo u potpunoj političkoj izolaciji. Poslije pada komunističkog režima 1989. izabran je za predsjednika čehoslovačkog parlamenta.

1926. – Ahmed Ben Zogu u Tirani potpisao pakt s vođom fašističke Italije Benitom Musolinijem da bi ojačao reakcionarni feudalni režim u Albaniji.

1940. – Nacistička Njemačka u Drugom svjetskom ratu anektirala francusku pokrajinu Lorenu.

1940. – U Rumuniji profašistička „Gvozdena garda“ ubila više od 60 saradnika izbjeglog kralja Karola Drugog, uključujući bivšeg premijera Nikolaea Jorgu.

1941. – Zauzimanjem tvrđave „Gonder“ u Etiopiji snage Velike Britanije i saveznika u Drugom svjetskom ratu slomile u istočnoj Africi jedinice fašističke Italije, čime su Etiopija, Somalija i Eritreja oslobođene okupacije. Tada je zarobljeno više od 23.000 italijanskih vojnika i tako je srušeno italijansko kolonijalno carstvo u istočnoj Africi, a Britanci su ostvarili punu kontrolu Crvenog mora i obezbijedili se od prodora neprijatelja ka Sueckom kanalu s juga.

1942. – Rođen Džimi Hendriks – američki rok pjevač afričkog porijekla, gitarista i pisac pjesama, jedan od najpopularnijih muzičara u svijetu šezdesetih godina 20. vijeka. Umro je 1970. od prekomjerne doze droge.

1942. – Francuska mornarica u Drugom svjetskom ratu potopila veći dio ratne flote u tulonskoj luci da bi spriječila njen pad u ruke nacista.

1953. – Umro američki pisac Judžin Gledston O’Nil, tvorac moderne američke drame, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1936. Njegove drame odlikuju realizam i žestina koja katkad prelazi u brutalnost. Drame i trilogija „Elektri priliči crnina“, u kojoj je klasičnu grčku temu o Edipu primijenio na savremeni svijet, odnosno američko društvo u vrijeme građanskog rata, donijeli su mu svjetsku slavu. Ostala djela: drame „Iza horizonta“, „Ana Kristi“, „Sva božija djeca imaju krila“, „Veliki bog Braun“, „Car DŽons“, „Dugo putovanje u Evropu“, „Žudnja pod brijestovima“.

1955. – Umro francuski kompozitor švajcarskog porijekla Artur Honeger, jedan od najistaknutijih polifoničara francuske muzike. Mnogostran u izrazu, priklonio se neoklasičnom i ekspresionističkom stilu i stvorio je novi, monumentalni stil, napustivši francusku muzičku tradiciju. Napisao je više od 200 djela, uključujući filmsku muziku. Djela: oratorijumi „Kralj David“, „Jovanka Orleanka na lomači“, simfonijska djela „LJetna pastorala“, „Ragbi“, „Pasifik 231“, „Liturgijska simfonija“, kompozicija za klavir i orkestar „Končertino“, knjiga „Ja sam kompozitor“.

1961. – SSSR predložio neodložnu zabranu nuklearnih proba bez međunarodne kontrole.

1983. – Prilikom pada kolumbijskog aviona „boing 747“ u blizini madridskog areodroma „Barahas“ poginuo je 181 putnik, uključujući i članove posade.

1989. – Od eksplozije u vazduhu kolumbijskog aviona „boing 727“, prema svemu sudeći izazvanoj podmetnutom bombom, poginulo svih 107 putnika i članova posade.

1990. – Ministar finansija Džon Mejdžor izabran za premijera i šefa Konzervativne stranke Velike Britanije, poslije ostavke Margaret Tačer.

1991. – Razbješnjela masa u Pnom Penu napala nominalnog lidera Crvenih Kmera Kijea Sampana, koji je evakuisan u Bangkok da ne bi bio linčovan. Tokom strahovlade maoističkog pokreta Crvenih Kmera pod vođstvom Pola Pota, od aprila 1975. do decembra 1978, kada su zbačeni s vlasti vijetnamskom okupacijom Kambodže, ubijeno je između milion i dva miliona stanovnika te zemlje – u jugoistočnoj Aziji.

1996. – Od eksplozije gasa u rudniku uglja u kineskoj provinciji Šansi poginuo najmanje 91 rudar.

2001. – U Rusiji zvanično otvoren Kaspijski naftovodni sistem, kroz koji će godišnje biti transportovano 32 miliona tona kazahstanske nafte u luku kod Novorosijska na obali Crnog mora.

2004. – Duhovni poglavar pravoslavnih hrišćana vaseljenski patrijarh Vartolomej Prvi preuzeo je u Vatikanu od pape Jovana Pavla Drugog posmrtne ostatke svetaca iz perioda ranog hrišćanstva – Svetog Hrizostoma i Svetog Gregorija.

2006. – U Spomen-području „Jasenovac“, u prisustvu najviših hrvatskih zvaničnika, otvoren Obrazovni centar i Memorijalni muzej sa novom postavkom o žrtavama ustaškog logora smrti.

2011. – Umro je britanski filmski režiser Ken Rasel proslavljen po filmovima u kojima je muzika imala centralnu ulogu („Tomi“, „Čajkovski“). Najpoznatiji je po Oskarom nagrađenom filmu „Zaljubljene žene“(1969).

Dešavanja u Bijeljini
Izvor: desavanjaubijeljini.com